Hit hard and early

The effect of high dose methylprednisolon on nailfold capillary changes and biomarkers in early SSc: a 12-week randomized explorative double-blind placebo-controlled trial.

Afdeling reumatische ziekten, Radboudumc
Projectleider/aanvrager: Madelon Vonk
Mede-aanvragers (projectgroepsleden, onderzoekers): Brigit Kersten, promovenda reumatologie Radboudumc, Prof Frank van den Hoogen, reumatoloog Radboudumc, Els van den Ende, epidemioloog Radboudumc, Prof Peter van der Kraan, hoofd laboratorium experimentele reumatologie, Radboudumc, Joep Welling, patiënt partner, Hilda Kort, patiënt partner, Vanessa Smit, reumatoloog Universiteit van Gent.

Samenvatting vraagstelling en werkplan

Systemische sclerose(SSc) is een ziekte met onbekende oorzaak, waarbij er een combinatie van ontsteking, vaatafwijkingen en verlittekening aanwezig is. Recent onderzoek heeft laten zien dat in SSc ontsteking de drijvende factor is van de vaatafwijkingen en verlittekening. Toch zijn de resultaten van ontstekingsremmende therapie in SSc is teleurstellend, waarschijnlijk omdat patiënten pas laat worden behandeld. Juist patiënten met een vroege ziekte zouden baat kunnen hebben bij een ontstekingsremmende behandeling. Recent zijn er criteria opgesteld voor zeer vroege SSc, de zogenaamde VEDOSS criteria, waarmee het mogelijk is geworden om patiënten in een zeer vroeg stadium te classificeren. We hebben gemerkt dat zeer vroege patiënten met zogenaamde “pafferige vingers” binnen 3 maanden goed reageren op lage dosis prednison.

Daarom denken wij dat door onderdrukking van het ontstekingsproces, behandeling met glucocorticoïden het ziekteproces kan stoppen in SSc. In dit project verrichten wij een dubbelblinde, placebo gecontroleerde studie waarbij we de VEDOSS criteria, nieuwe pathogenetische biomarkers en toegang tot een groot aantal patiënten gebruiken om het effect te bestuderen van hoge dosis glucocorticoïden in zeer vroege SSc.

Bij andere systemische auto-immuun ziekten, zoals SLE en dermatomyositis kan hoge dosis glucocorticoïden het ziekteproces stoppen. Glucocorticoïden behoren tot de meest potente ontstekingsremmende medicijnen. Glucocorticoïden worden in deze ziektebeelden  gedurende langere tijd 3 opeenvolgende dagen per maand toegediend. Wij kiezen voor een schema van 3 dagen per maand gedurende 3 maanden, omdat eerder onderzoek heeft laten zien dat vanaf 3 maanden na stamceltranplantatie, een zeer intensieve vorm van ontstekingsremming, vaatafwijkingen kunnen afnemen. Deze vaatafwijkingen worden zichtbaar gemaakt met nagelriemmicroscopie (NCM). Het effect van de behandeling van hoge dosis glucocorticoïden zal worden gemeten door middel van veranderingen van vaatafwijkingen (NCM), klachten en verschijnselen en ontstekings biomarkers.

Doelstelling:

1. Het effect analyseren van hoge dosis glucocorticoïden op vaatafwijkingen met NCM bij patienten met zeer vroege SSc.
2. Het effect van hoge dosis glucocorticoïden bestuderen op klachten, verschijnselen en ziekte progressie.
3. Het effect bestuderen op ontstekings biomarkers die bij de ontwikkeling van SSc betrokken lijken te zijn.

Start 1 februari 2017, einde project 1 februari 2020

Als deze studie succesvol is, zal er een enorme toename zijn van onderzoek in vroege behandeling van SSc.

Inbedding in onderzoekslijn en/of samenwerkingsverbanden

De afdeling reumatologie van het Radboudumc is een tertiair verwijzingscentrum voor patienten met systemische sclerose (SSc) in Nederland en behandeld momenteel > 700 patiënten met SSc. Wij zijn voorzitter geweest van de project groep die het NVR zorgpad voor SSc heeft ontwikkeld. In de afgelopen jaren hebben wij in nationale en internationale SSc samenwerkingsverbanden geparticipeerd en dat heeft ervoor gezorgd dat wij een toename hebben van het aantal verwijzingen, ook van zeer vroege vormen van SSc. Op onze afdeling is de afgelopen jaren onderzoek verricht op het gebied van vroege diagnose van SSc, vroege diagnose en behandeling van complicaties van SSc en er is een grote groei in het translationele onderzoek in SSc. Wij zullen in dit project ook samen werken met Prof Vanessa Smit uit Gent, de internationaal erkende deskundige op het gebied van nagelriem capillairoscopie. Met deze studie gaat onze wens in vervulling: een grote stap maken in onderzoek om SSc te voorkomen.

Relevantie voor de patiënt

Gezien de negatieve effecten van systemische sclerose (SSc) op de kwaliteit van leven en levensverwachting van de patiënt is het vinden van een effectieve behandeling voor SSc zeer relevant voor patiënten. Met name een behandeling die in staat is om de schadelijke gevolgen van de ziekte te voorkomen, en relatief veilig, goedkoop en makkelijk beschikbaar is, zou een enorme winst voor patiënten betekenen. Wij hebben bij het ontwerpen van deze studie vanaf het begin samengewerkt met twee patiëntenpartners, die hebben geholpen met het protocolontwerp en hebben benadrukt dat vroege en “agressieve” behandeling in SSc van groot belang is. Als het mogelijk is om klinisch relevante ziekte in patiënten met zeer vroeg SSc te voorkomen, met een relatief veilige behandeling, zal dit zorgen voor een verschuiving van het focus van onderzoek in SSc.

Relevantie voor de NVLE

De NVLE is de patiëntenvereniging die de belangen van patiënten met SSc behartigt, zich hard maakt voor het verzamelen en doorgeven van informatie en de bekendheid met SSc wil vergroten. In deze studie worden patiënten met een zeer vroege SSc geïncludeerd en dan gerandomiseerd voor hetzij geen behandeling (wat nu de standaard is), hetzij behandeling met hoge dosis prednison. Dit is een vrij beschikbaar en relatief veilig middel. Door de dubbelblinde opzet van deze studie, zullen we een schat aan informatie verzamelen over het effect van agressieve, vroege behandeling van de vroege vorm van SSc, waarmee nieuw onderzoek op weg naar voorkomen van SSc mogelijk wordt gemaakt.