Onderzoek naar effecten van hydroxychloroquine (plaquenil) in patiënten met incomplete SLE

PhD-student/promovendus: drs. Wietske M. Lambers, arts, UMCG
Copromotor: dr. K. de Leeuw, klinisch immunoloog, UMCG

Achtergrondinformatie

Sommige patiënten hebben typische kenmerken van SLE, zoals lupus van de huid of gewrichtsontstekingen, maar voldoen niet aan de classificerende criteria. Je spreekt dan van incomplete SLE (iSLE). Een deel van deze patiënten zal altijd een mildere variant van de ziekte houden of weer herstellen, maar daarentegen ontwikkelt 10-50% in de loop van de tijd toch SLE. Momenteel kan nog niet goed voorspeld worden welke patiënten met iSLE een hoog risico hebben op progressie naar SLE. Een voordeel van het onderscheiden van hoog risico patiënten, is dat je deze groep intensiever kan vervolgen en misschien eerder kan behandelen, terwijl patiënten met een laag risico gerustgesteld kunnen worden. In het Universitair Medisch Centrum Groningen voeren we een onderzoek uit waarbij we patiënten met incomplete SLE een aantal jaar volgen met als doel betere voorspellers te vinden voor ontwikkeling naar SLE.

Hydroxychloroquine (HCQ)- met merknaam Plaquenil – is de hoeksteen van de behandeling van SLE. Het heeft verschillende effecten op het immuunsysteem, onder andere onderdrukt het werking van bepaalde receptoreiwitten (“Toll like receptor”, TLR) van immuuncellen. De TLR speelt een rol bij het herkennen van eiwitten als “vreemd” en het in gang zetten van een ontstekingsreactie. Deze TLRs zorgen ervoor dat er ontstekingseiwitten – zogeheten cytokines – vrijkomen die direct of indirect schade aan organen kunnen veroorzaken. Interferon-type I (IFN-I) is een van deze cytokines. Hiervan is gebleken dat het een belangrijke rol speelt bij het ziektemechanisme van SLE. Het is duidelijk aangetoond dat HCQ bij SLE patiënten de sterftekans verlaagt en opvlamming van de ziekte kan voorkomen. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat HCQ een preventief of vertragend effect heeft op de ontwikkeling van SLE.

Wat wordt er onderzocht in dit project?

In een substudie van ons onderzoek naar iSLE willen we kijken naar de effecten van HCQ. Het streven is om 15 patiënten die een indicatie hebben voor dit medicijn (bijvoorbeeld vanwege gewrichtsklachten of huidlupus) te onderzoeken op het moment dat gestart wordt met HCQ en 16 weken later. Er zal dan worden gekeken naar TLR-activiteit en cytokines (onder andere activiteit van IFN-I) in het bloed. Dit onderzoek draagt bij aan het begrijpen van de rol die hydroxychloroquine speelt in een vroeg stadium van SLE.