The impact of systemic lupus erythematosus on pregnancy and work participation

Birgit Blomjous, Amsterdam UMC
Promotiedatum: 1 juli 2024 (onder voorbehoud)

Samenvatting  

Systemische lupus erythematosus (SLE) is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam keert. Door ontstekingseiwitten in het lichaam kan onder andere schade aan de huid, gewrichten, longen, hart en nieren ontstaan. De ziekte wordt gekenmerkt door afwisselende periodes van actieve ziekte (opvlammingen) en rustige ziekte. SLE wordt vaak op jongvolwassen leeftijd vastgesteld. Deze jongvolwassenen bevinden zich vaak in de bloei van hun leven. Hierdoor kan SLE een grote impact hebben op de kwaliteit van leven. Het doel van de onderzoeken in dit proefschrift is om de invloed van SLE op deze twee alledaagse levensthema’s te onderzoeken: (planning van) zwangerschap en deelname aan werk (arbeidsparticipatie).  Het proefschrift bestaat uit 3 delen, 1) SLE  en zwangerschap, 2) SLE, zwangerschap en arbeidsparticipatie en 3) SLE en arbeidsparticipatie. 

Deel I: SLE en zwangerschap 

In hoofdstuk 2 worden de resultaten van ons systematische literatuuronderzoek naar alle bestaande studies over spontane en geïnduceerde vroeggeboorte in vrouwen met SLE beschreven. Een spontane vroeggeboorte is een geboorte die zonder hulp van een zorgverlener vóór een zwangerschapsduur van 37 weken uit zichzelf begint doordat de vliezen breken of omdat de weeën zich aandienen. Een geïnduceerde vroeggeboorte is een geboorte die door de zorgverlener wordt opgewekt vóór een zwangerschapsduur van 37 weken vanwege problemen bij moeder en/of kind. De resultaten van dit onderzoek tonen aan dat zowel spontane als geïnduceerde vroeggeboortes vaak voorkomen bij zwangere vrouwen met SLE. Verder onderzoek is nodig om te onderzoeken wat we kunnen doen om het aantal spontane vroeggeboortes in vrouwen met SLE te verminderen. 

In hoofdstuk 3 werd de ziekte-activiteit van de SLE voor, tijdens en na de zwangerschap van vrouwen met SLE onderzocht. Ook hebben we gekeken naar de zwangerschapsuitkomsten van moeder en kind in de eerste en daaropvolgende zwangerschappen. In totaal konden we 144 zwangerschappen van 96 vrouwen met SLE onderzoeken. Deze studie laat zien dat er veel zwangerschapscomplicaties voorkomen bij moeder en kind, ondanks het feit dat bij het merendeel van de vrouwen de ziekte SLE rustig was voor, tijdens en na de zwangerschap. Deze informatie is belangrijk om mee te nemen in zwangerschapsadviesgesprekken voor vrouwen met SLE. 

Zwangere vrouwen met SLE hebben volgens de huidige richtlijnen een behandeling met aspirine nodig. Deze behandeling kan de zwangerschapsuitkomsten verbeteren. Zwangere vrouwen met het antifosfolipidensyndroom (APS), hebben een behandeling met het antistollingsmedicijn laag moleculair gewicht heparine (LMWH) nodig. In hoofdstuk 4 hebben we door middel van statusonderzoek in vrouwen met SLE en/of APS gekeken of aspirine en/of LMWH is voorgeschreven. Deze studie laat zien dat zwangerschapscomplicaties vaak voorkomen in alle groepen patiënten, ongeacht of er antifosfolipide antistoffen of een antifosfolipidensyndroom aanwezig zijn. 

In hoofdstuk 5 onderzochten we zwangerschapswensen en de voorkeuren ten aanzien van een zwangerschapsadviesgesprek in vrouwen met SLE. De resultaten van deze studie laten zien dat de vrouwen het liefst een eerste zwangerschapsadviesgesprek krijgt meteen na het stellen van de diagnose SLE, het liefst samen met hun partner en gegeven door zorgverleners. De resultaten van deze studie laten zien hoe belangrijk het is dat zorgverleners tijdig een zwangerschapsadviesgesprek aanbieden, toegespitst op de vrouw (en haar partner). 

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, worden vaak niet meegenomen in studies die naar nieuwe medicijnen worden gedaan. Om die reden krijgt deze groep vrouwen vaak het advies om deze nieuwe medicijnen niet te gebruiken tijdens de zwangerschap of borstvoeding. Belimumab is een afweer onderdrukkend medicijn dat wordt gebruikt bij patiënten met SLE waarbij de ziekte erg actief blijft ondanks een standaardbehandeling met andere medicijnen. We hebben onderzocht of dit medicijn, wat onderhuids via een injectie kan worden toegediend, in de borstvoeding terechtkomt. In hoofdstuk 6 hebben we de concentraties belimumab in de borstvoeding van een vrouw met SLE gemeten. Zij bouwde op dat moment de borstvoeding af en gaf dit niet meer aan haar kindje. Dit onderzoek laat zien dat belimumab terecht komt in de borstvoeding. De gemeten concentraties van belimumab in de borstvoeding zijn veel lager dan de concentraties die in eerdere studies zijn gemeten in het bloed van volwassen patiënten die belimumab gebruiken. Er zijn geen gegevens bekend over de concentraties die we vinden in pasgeborenen. Deze gegevens zijn wel nodig om het mogelijke risico dat de pasgeborene heeft om belimumab in het lichaam te krijgen af te wegen tegen de positieve effecten van borstvoeding voor moeder en kind. 

Deel II: SLE, zwangerschap en arbeidsparticipatie 

De onderwerpen zwangerschap en arbeidsparticipatie in vrouwen met SLE komen samen in hoofdstuk 7. In dit hoofdstuk bestudeerden we arbeidsparticipatie tijdens en na de zwangerschap in werkende vrouwen met SLE in vergelijking tot werkende gezonde vrouwen (controles). Het optreden van ziekteverzuim van meer dan één week tijdens de zwangerschap bij vrouwen met SLE was verhoogd ten opzichte van de controle vrouwen. Er was geen verschil in het moment van terugkeer naar werk na het zwangerschapsverlof tussen de twee groepen vrouwen. De bevindingen van dit onderzoek zouden in de zwangerschapsadviesgesprekken aan vrouwen met SLE meegenomen moeten worden. Daarnaast is er bewustwording nodig van zorgverleners met inbegrip van bedrijfsartsen voor eventuele zwangerschapscomplicaties die kunnen optreden, waardoor deze groep vrouwen mogelijk tijdelijk niet kan werken. 

Deel III: SLE en arbeidsparticipatie 

Hoofdstuk 8 beschrijft een literatuuronderzoek van alle studies die associaties (zaken die met elkaar verband houden) en voorspellers van arbeidsparticipatie in patiënten met SLE beschrijven. We vonden zowel demografische factoren, ziekte factoren en werk gerelateerde factoren die samenhingen met arbeidsparticipatie. Dit onderzoek helpt ons inzicht te krijgen welke factoren allemaal een rol spelen bij arbeidsparticipatie van patiënten met SLE, zodat we dit hopelijk in de toekomst kunnen verbeteren. 

Hoofdstuk 9 beschrijft een studie waarbij we in 6 jaar hebben gekeken naar werk en het behoud hiervan bij patiënten met SLE. Ook hebben we gekeken naar demografische factoren, ziekte factoren en werk gerelateerde factoren die hier mogelijk aan bijdragen. Aan het begin van hun deelname aan onze studie werkte 52% van de patiënten. Dit percentage nam af tot 46% na 6 jaar tijd. Ook konden we specifieke factoren aanwijzen die geassocieerd waren met het hebben van werk. Dit onderzoek leert ons dat veel patiënten met SLE na verloop van tijd hun werk verliezen en dat niet alleen demografische factoren zoals leeftijd en ziektefactoren zoals ziekteduur hierbij een belangrijke rol spelen, maar dat ook werk gerelateerde factoren (zoals regelmatige werkuren en ondersteuning door leidinggevende) bijdragen aan het behoud van werk bij patiënten met SLE. De informatie uit deze studie kan onderzoekers helpen om interventies te ontwikkelen om arbeidsparticipatie bij patiënten met SLE te ondersteunen en wellicht te verbeteren.