Proefschrift: Fleur Schaper

Door remming van het biologische proces waarmee het lichaam dode cellen opruimt, is het eiwit HMGB1 waarschijnlijk betrokken bij het ontstaan van de auto-immuunziekte Systemische Lupus Erythematodes (SLE). Dat concludeert Fleur Schaper in haar promotieonderzoek. Neutralisatie van dit eiwit had in proefdieronderzoek jammer genoeg geen effect op het verloop van de ziekte. Evenmin zijn auto-antistoffen tegen HMGB1 volgens Schaper een goede marker om de ziekteactiviteit te meten in patiënten met SLE.

SLE is een (zeldzame) auto-immuunziekte die begint met een ontstekingsproces dat overal in het lichaam kan optreden. Het is een chronische ziekte die niet genezen kan worden. Vrouwen krijgen de ziekte negen keer vaker dan mannen. Het is nog onbekend hoe SLE precies ontstaat, al is wel bekend dat genetische factoren en omgevingsfactoren (zoals blootstelling aan UV-straling) en hormonale factoren (vrouwelijke hormonen) de kans op SLE bevorderen. De ziekte kan bijna elk orgaan aantasten en heeft daarom veel verschillende uitingsvormen, waarvan ontsteking in de nier de meest ernstige is. Wetenschappers vermoeden verder dat het opruimen van dode cellen bij SLE-patiënten afwijkend verloopt. Ook weten ze dat SLE-patiënten hogere spiegels van het eiwit HMBG1 in het bloed en de urine hebben.

Schaper onderzocht de precieze rol van HMBG1 in het ziekteproces SLE, in het bijzonder in het proces waarmee het lichaam dode cellen opruimt. Het doet dat door fagocytose: het vormen van een celmembraan om de dode cellen heen waarna de celinhoud ‘gerecycled’ kan worden. Schaper bestudeerde dit proces in het bloed van SLE-patiënten en gezonde controlepersonen, en concludeert dat er geen verschil bestaat tussen de macrofagen (‘opeetcellen’) van beide groepen. Afwijkingen moeten daarom toegeschreven worden aan omgevingsfactoren. Schaper stelde de macrofagen in het laboratorium bloot aan het eiwit HMBG1 en stelde vast dat er verminderde fagocytose optrad. De promovenda vermoedt dat het eiwit zo een rol speelt bij het optreden en in stand houden van de ontstekingsspiraal die specifiek is voor SLE.

Fleur Schaper (1985) studeerde Biomedische Wetenschappen aan de Universiteit van Leiden. Ze verrichtte haar promotieonderzoek bij de afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie en onderzoeksinstituut GUIDE van het Universitair Medisch Centrum Groningen.